به نام خدا
حادثه کربلاوعاشورای حسینی(ع)از اثرگذارترین حوادث تاریخ می باشدکه جامعه اسلامی وجهان بشریت از برکات آن بهره های فراوانی برده است.ویژگی های شخصیتی ومبانی اعتقادی وفکری پدیدآورندگان و اقدامات انجام شده درعاشورا(زشتی ها و زیبایی ها) استثنایی وبی نظیر هستند وهمین مسئله باعث شده است که این واقعه اهمیت فراوانی پیدا کند.حادثه کربلا، دو صفحه دارد.یک صفحه ازآن،پراست ازظلم ،جنایت، بی شخصیتی،پستی،مصیبت و زشتی.در این صفحه،قتل عام انسان های بی گناه- از سالخورده تا کودک شیر خوار-
اسب بر بدن مرده تاختن، آب ندادن به انسان های تشنه، شلاق زدن زنان و کودکان بی پناه ومصیبت دیده ، سوار کردن اسیران بر شترهای بی جهاز و… را می بینیم.
در صفحه دیگر این حادثه- آن صفحه ای که قهرمانش حسین ابن علی (ع) است- هرچه می بینیم،زیبایی،حماسه، تجلی حق پرستی ،مهربانی و کرامت انسانی است. با نگاه کردن به این صفحه از حادثه عاشوراست که بشریت به خود می بالد و برای رسیدن به کمال مطلوب الهی امیدوار می شود.
امام حسین (ع) روح عاشورایی بودن را در همه انسان های آزادی خواه تاریخ زنده کرد.دل های غبارگرفته ، در پرتو درس ها و زیبایی های عاشورایی، حسینی شدند تا دیگر دچار تردید نشوند ودر هنگامه مقابله با دشمن و جبهه بدی ها، از شوکت و قدرت باطل و گستردگی جبهه زشتی ها و پلیدی ها نهراسند و فقط به خدا توکل داشته باشند.
از امام حسین (ع) همان یک جمله «هیهات منَّا الذّلة» کافیست تا جهانی را چراغ هدایت، درهای بسته را کلید خوشبختی، زمین های سرد را آفتابی گرمابخش و همه موجودات را روح حیات جاودانه ابدی باشد.
در ماندگاری یک حماسه ، عوامل متعددی از جمله، شخصیت و ویژگی های شخصیتی خالق حماسه، یاران و اطرافیان او و اقدامات انجام شده در جریان حماسه و… نقش مؤثری دارند.
در یک ضلع صفحه زیبایی های عاشورا، شخصیت بی نظیر سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین (ع) قرار دارد که قله ایمان و عرفان و بندگی خدای رحمان است.
در ضلع دوم این صفحه عظیم، خاندان اهل بیت عصمت و طهارت (ع) و یاران و همراهانی قرار دارند که هرکدامشان در اوج عشق و ایمان و دلدادگی به خدا و دین اسلام می باشند.
در ضلع سوم نیز، زیبایی ها و اقدامات بی نظیر به وجود آورندگان وهمراهی کنندگان حماسه عاشورا را می بینیم.
حماسه کربلا، برای زدودن غبار از چهره دین و اسلام ناب محمدی(ص) آفریده شدوبه همین دلیل است که می بینیم مکتب عاشورا هم پیام اعتقادی دارد هم پیام اخلاقی دارد و هم پیام عرفانی.بابررسی این عوامل تاثیر گذار است که هدف والا و متعالی قیام کربلا و حماسه عاشورااست که راه و روش درست زیستن و سالم رسیدن به زندگی حقیقی را می آموزیم. مکتب عاشورا با پیام اعتقادی خود، توحید در عقیده و عمل و اعتقاد حقیقی به رسالت نبوی را می آموزد و روح واقعی معاد و جایگاه اصیل امامت و ولایت را به همه انسانها معرفی می کند.
پیام های اخلاقی مکتب عاشورا، مجموعه ای از زیبایی هاست، زیبایی هایی که راز ماندگاری و هدایت گری حماسه عاشورا درآن نهفته است. در این نوشتار، به بعضی از این زیبایی ها اشاره می شود.
1.ایثار
ایثار ، مقدم داشتن دیگری بر خود است.در قرآن کریم و روایات دینی، این صفت پسندیده و اخلاقی، بسیار ستایش شده است. گذشتن از خواسته های خود و چشم پوشیدن از آنچه دوست داریم به خاطر دیگری و در راه دیگری «ایثار» است.
ایثارگر حاضر است هستی و جان خود را برای خدا و رشد وسعادت بندگان او فدا کند.
در حادثه عاشورا، نخستین ایثارگر، شخص حضرت امام حسین (ع) بود که حاضر شد خود را فدای دین خداکند و رضای او را بر همه چیز ترجیح داد.
فرزندان، برادران و خواهران و اصحاب امام (ع)نیز ایثارگرانی بودند که در راه خدا و دین او حتی از جان شیرین خود دریغ نکردند.
2.تکریم انسان
در نگاه دینی و در جبهه حق، مؤمن ارزش و کرامت دارد ، انسان ها احترام دارند و به خاطرایمانشان تکریم می شوند.معیار تکریم و بزرگی انسان تقوا، ایمان و تعهد است.
امام حسین (ع) در عاشورا به یاران خویش عزت بخشید و آنان را وفادارترین یاران حق نامید. آن حضرت خود را به بالین یکایک یاران شهیدش رساند و سر آنان را بر دامن گرفت.بین آنها تفاوت قائل نشد.هم بر بالین فرزند رشید خود، علی اکبر، حاضر شد و هم بر بالین غلام خود.
امام (ع) فداکاری یارانش را ارج نهاد و انسان و انسانیت را کرامت بخشید. شخصیت دادن به افراد با ایمان و فداکار در راه خدا و ارزش های دینی، پیام عاشوراست که امام حسین (ع)آن را به همه آزادگان آموخت.
3. توکل
داشتن تکیه گاهی قدرتمند و استوار در شداید و حوادث ، عامل ثبات قدم و نهراسیدن از دشمنان و مشکلات است. توکل ، همان تکیه داشتن برنیروی الهی و نصرت و امداد اوست. قرآن کریم دستور می دهد که مؤمنان فقط بر خدا تکیه کنند و در روایات اسلامی آمده است که هر کس به غیر خدا تکیه کند، خوار و ضعیف می شود.
امام حسین (ع) فقط با توکل برخدا، از مدینه حرکت کرد. هنگام خروج از مکه به سوی کوفه نیز، گرچه پاسخ به دعوت کوفیان را در نظر داشت، باز هم تکیه گاهش خدا بود، نه نامه ها و دعوت های مردم کوفه.
به همین دلیل هم وقتی در میان راه خبر بی وفایی و پیمان شکنی مردم کوفه را شنید بازنگشت و برای انجام تکلیف الهی، با توکل برخدا به راه خود ادامه داد.
4.صبر و استقامت
برای مقابله با فشارهای درونی و بیرونی و غلبه بر مشکلات در راه رسیدن به هدف، پایداری و استقامت لازم است.بدون صبر، در هیچ کاری نمی توان به نتیجه مطلوب رسید. صبر، دعوت دین در همه مراحل زندگی و بندگی است و در حماسه عاشورا نیز این جلوه عظیم روحی انسان دیده می شود. آنچه حماسه کربلا را به اوج ماندگاری و تاثیر گذاری رساند، روحیه مقاومت و صبر و پایداری امام حسین (ع) و یاران و همراهان ایشان بود.
صبر و پایداری شهدای کربلا و بازماندگان آنان، به ویژه به هنگام اسارت و عزیمت از کربلا به کوفه و شام، به عنوان یک مقام و خصلت برجسته و ارزشمند به ثبت رسید و در تاریخ خوبی ها جاودانه شد.
5.عمل به تکلیف الهی
معیار شناخت برای مکتبی بودن یک مسلمان این است که او در همه ابعاد زندگی و کارهای فردی و اجتماعی نسبت به وظیفه دینی متعهد و عامل باشد.تکلیف در شرایط مختلف فرق می کند. در یک زمانی ممکن است, تکلیف مطایق میل و خواست قلبی انسان باشد و در یک مقطع دیگر مخالف خواست و میل قلبی او.یک وقت, تکلیف ممکن است موردپسند عامه مردم باشد و وقت دیگر مخالف خواسته های آنان .
مسلمان چون در برابر خداوند تعهد دارد, عملکرد او هم باید طبق خواسته خداوند باشد و هیچ چیز را فدای عمل به تکلیف نکند.
با دقت در روش عملی و صحبت های فراوانی که از امام حسین (ع) باقی مانده است ,در می یابیم که امام (ع) فقط برای رضای خدای متعال به تکلیف دینی خود عمل کرد و یاران و اصحاب او نیز همین گونه بوده اند.
6.حس مواسات
مواسات یکی از زیباترین خصلت های معاشرتی است و معنی آن غمخواری , همدردی و یاری کردن دیگران است.مواسات از ریشه “اسوه” است.یعنی دیگری را در مال و جان ,همچون خود دیدن و دانستن و به خود مقدم داشتن و به دوستان و برادران دینی یاری و کمک مالی و جانی رساندن.
در بین حماسه آفرینان عاشورا,این خصلت برجسته به وضوح دیده می شد و در مرحله بالا به “ایثار” می رسید.یاران امام (ع) نسبت به امام (ع) و اصحاب نسبت به یکدیگر این حالت را داشتند و از بذل هیچ چیز مضایقه نکردند و به این مواسات افتخار کردند.
7.آزادگی
آزادی در مقابل بردگی است,اما آزادگی نسبت به آزادی برتری دارد و نوعی حریت انسانی و رهایی انسان از قید و بندهای ذلت آور و حقارت بار است.تعلقات و پایبندی انسان به دنیا,ثروت ,اقوام,مقام,فرزندو… در مسیر آزادی روح او مانع ایجاد می کنند.آزادگی در این است که انسان کرامت و شرافت خویش را بشناسد و به سستی و ذلت و حقارت نفس و اسارت دنیا و زیرپا نهادن ارزش های انسانی تن ندهد.در نهضت عاشورا,جلوه های بارزی از آزادگی دیده می شود.
8.فتوت و جوانمردی
مردانگی و جوانمردی از خصلت های ارزشمندی است که انسان دارای این خصلت را، به اصول انسانی,تعهد و پیمان و رعایت حال درماندگان پای بند می کند. کسی که به حق وفادار بماند و از پستی و ستم گریزان باشد, از ضعیفان پشتیبانی کند و اهل گذشت و ایثار و فداکاری باشد “جوانمرد” است.در فرهنگ دینی, نوعی بذل و بخشش ,نیکی به دیگران, گشاده رویی ,عفاف و خویشتن داری , پرهیز از آزار دیگران و دوری از دنائت و پستی را “فتوت” دانسته اند.
همه یاران امام (ع) ,که در صحنه دفاع از حجت خدا و دین الهی تا پای جان ماندند , به امام خود پشت نکردند و بر سر عهد و پیمان خود ماندند. آنان جوانمردان فتوت پیشه ای بودند که مردانگی را در مکتب اهل بیت (ع) آموخته بودند.
9.جهاد با نفس
جهاد با نفس به معنی مبارزه با تمنیات نفس و کنترل هوای نفس و خشم و شهوت و دنیا دوستی و فداکردن خواسته های خود را خواسته خداست.به همین دلیل است که جهاد با نفس برتر و دشوارتر از جهاد با دشمن بیرونی است.
در صحنه عاشورا, کسانی حضور داشتند که اهل جهاد با نفس بودند و هیچ هوا و هوسی در انگیزه و عمل آنان دخیل و شریک نبود . به همین دلیل بر جاذبه های مال,مقام,شهوت,عافیت و رفاه ، ماندن و زیستن ,نوشیدن و کامیاب شدن…پیروز شدند .شهدای کربلا همه مجاهدان با نفس بودند و پیامشان به همگان نیز همین است.
10.شجاعت
شجاعت آن است که انسان در برخود با سختی ها و خطرها دلی استوار داشته باشد.
این نیروی قلبی و صلابت اراده و قوت روح سبب می شود که انسان هم از گفتن حق در برابر ظالمان نهراسد. هم هنگام نیاز ، مقابله و نبرد کند و هم از فداکاری و جانبازی نترسد.
شجاعت آن است که انسان علی رغم وجود زمینه های هراس ,نترسد و خود را نبازد و با غلبه بر مشکلات,تصمیم گیری بر اساس حق و درست داشته باشد.
شجاعت عاشورائیان در اعتقاداتشان ریشه داشت.آنان که با عشق به شهادت, می جنگیدند, از مرگ ترسی نداشتند تا در مقابله با دشمن سست شوند.همین عامل ،امام حسین(ع) و یارانش را به نبرد عاشورا کشاند تا حماسه ای ماندگار بیافرینند.
11.عزت
عزت به معنی مقهور عوامل بیرونی نشدن ,شکست ناپذیری,صلابت نفس,کرامت و والایی روح انسانی و حفظ شخصیت است.آنانکه عزت دارند,به ذلت و پستی و دنائت تن نمی دهند , کارهای زشت و حقیر نمی کنند و برای حفظ دین ،گاهی جان می بازند.
همه حرکات و گفته های امام حسین(ع) از عزت و بزرگواری سرشار بود و فرزندان و یاران و اصحاب آن حضرت نیز این گونه بوده اند.
خاندان حضرت سیدالشهدا (ع) عزت آل الله را پس از عاشورا, هر چند در قالب اسارت ,حفظ کردند و کوچکترین ضعف یا عکس العملی که نشان دهنده ذلت و خواری باشد ,از خود نشان ندادند .
12.غیرت
یکی از صفت های پسندیده انسانی غیرت است.غیرت در لغت به معنی آن است که سرشت و طبیعت انسان از مشارکت غیر در امور مورد علاقه اش نفرت داشته باشد.غیرت در اصطلاح آن است که کسی به ناموس خود و همسر یا فرد مورد علاقه اش به حدی اهتمام ورزد که به دیگری اجازه تعرض به حریم خویش ندهد.
غیرت ورزیدن خصلتی ارزشمند و پسندیده است .غیرت دینی نیز سبب می شود که انسان با هر نوع سوء قصد و هجوم مخالفان به دین و ارزش های مقدس و معتقدات دینی برآشوبد و عکس العمل نشان دهد و در دفع تعرض بکوشد . غیرت نشانه ارزشمندی شخصیت یک انسان است.
پیروان عاشورا هم درس عفاف و حجاب را به عنوان “غیرت ناموسی” و هم دفاع از مظلوم و نصرت حق و مبارزه با باطل و بدعت را به عنوان غیرت دینی , از حماسه آفرینان کربلا می آموزند .
13.عفاف و حجاب
کرامت انسانی زن در سایه حجاب او تامین می شود.حجاب,به عنوان یکی از احکام دینی ,برای حفظ پاکدامنی زن و نیز حفظ جامعه از الودگی های اخلاقی ، موردتاکید قرارگرفته و برآن تصریح شده است.
نهضت عاشورا برای احیای ارزش های دینی بر پا شد که یکی از آنها حجاب و عفاق زنان مسلمان بود.حجاب و رفتار همراه با عفاف همسران و دختران شهدای کربلا و شخص حضرت زینب کبری(س) نمونه عملی متانت بانوی اسلام است.
آنان با آنکه زیر دست دشمن بودند و داغدار و مصیبت زده از شهری به شهری و از درباری به درباری برده می شدند، از شأن و مرتبه یک زن مسلمان و متعهد مراقبت می کردند و در همان حال نیز از سخنرانی های افشاگرانه و انجام رسالت خود و تبیین اهداف عاشورا و حقایق دینی و دفاع از اهداف شهدا باز نمی ماندند. این درسی بزرگ برای بانوان در همه دوران و شرایط است.
14.ادب ونزاکت
برخورداری ورعایت ادب ونزاکت سفارش دین و ازویژگی های مؤمن است. رعایت این صفت اصیل اسلامی وانسانی نیز درکربلای حسینی ونزداصحاب ونزدیکان آن حضرت درعالی ترین سطح خود مشاهده می شود. برخوردمؤدبانه حربن یزیدریاحی با سیدالشهداء (ع) درکسوت فرماندهی لشکرابن زیادشایدیکی اززیباترین صحنه های کربلا باشد که طبق نظر بسیاری ازعلما وبزرگان دینن همان رفتارمؤدبانه است که موجب نجات حر می شودو افتخار اولین شهید عاشورا را نصیبش می کند. برخورمؤدبانه اصحاب امام (ع) بااهل بیت وشخص امام درهمه صحنه ها ولحظه ها …ودرنهایت رفتارهای مؤدبانه حضرت قمربنی هاشم ابوالفضل عباس (ع) باسیدالشهدا(ع) وخواهربزرگوارش حضرت زینب کبری (س) اوج زیبایی های قابل تصوردررفتارانسانهاست که درعاشورای حسینی (ع) به نمایش گذاشته می شود .
مطالب گفته شده ، نمونه هایی از زیبایی های عاشورا می باشد. امیدکه که درپرتو این زیبایی ها بتوانیم ، درس های عاشورایی را فرابگیریم وبه آنها عمل کنیم .
آخرین نظرات